Εκδήλωση προς τιμήν του πρώην Πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη διοργάνωσαν το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, το Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ και το περιοδικό Μεταρρύθμιση. Ο Κώστας Σημίτης διετέλεσε πρωθυπουργός από το 1996 μέχρι το 2004 και διαδέχθηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Ο κύριος «Ισχυρή Ελλάδα» πέρασε στην ιστορία ως o άνθρωπος της μακέτας, αφού παρουσίαζε προσχέδια έργων που έμειναν ημιτελή ή μόνο στα χαρτιά. Συνέδεσε το όνομά του με τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην Ελλάδα: σκάνδαλο Χρηματιστηρίου, σκάνδαλο εξοπλιστικών προγραμμάτων, σκάνδαλο Siemens, Ολυμπιακοί Αγώνες. Μπήκαμε στο ευρώ χρησιμοποιώντας µία διαδεδομένη µέθοδο για να «κρύψουμε» τα χρέη, τα περίφηµα swaps. To χρέος εκτινάσσεται. Αυτήν την περίοδο πληρώνουμε μέχρι και σήμερα.
Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, το βράδυ της Δευτέρας. Πλήθος πολιτικών φιγούρων παρέλασε, ανάμεσα σε αυτούς οι Κυριάκος Μητσοτάκης, Κατερίνα Σακκελαροπούλου, Άννα Διαμαντοπούλου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Λίνα Μενδώνη, Γιάννης Στουρνάρας, Χάρης Δούκας, Στέφανος Κασσελάκης.
Credit: Menelaos Myrillas / SOOC
Ο Κώστας Σημίτης διαδέχθηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και διετέλεσε Πρωθυπουργός το διάστημα 1996-2004. «Προσπάθησα και προσπαθώ με το ΠΑΣΟΚ να συμβάλλω στην εξέλιξη της κοινωνίας όχι μόνο υποστηρίζοντας την ελεύθερη διατύπωση των απόψεων αλλά συνεισφέροντας και στη δημιουργική συμβολή τους», είπε στην εκδήλωση προς τιμήν του. Κι όλοι χειροκροτούσαν, ζώντας μέσα στη δική τους φούσκα.
Ρουσφέτια κι ατέλειωτο φαγοπότι με μαύρα εκατομμύρια σημάδεψαν -και- αυτά τα χρόνια. Επί πρωθυπουργίας Σημίτη σημειώθηκαν τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην Ελλάδα:
• Σκάνδαλο Χρηματιστηρίου
• Σκάνδαλο εξοπλιστικών προγραμμάτων
• Siemens
Eίναι κι άλλα. Ας τα πάρουμε από την αρχή.
Το 1999 σημειώνεται το μεγάλο χρηματιστηριακό κραχ. Οι περισσότερες μετοχές σημειώνουν ξαφνική κι απότομη πτώση. Η κυβέρνηση Σημίτη φέρει ευθύνες. Δεν προστάτευσε τους πολίτες από κάτι που τους ήταν άγνωστο κι επικίνδυνο -όπως αποδείχθηκε-, εκμεταλλεύθηκε την άγνοιά τους, και μάλιστα παρουσίαζε το Χρηματιστήριο ως προσωπική πολιτική καινοτομία, προτρέποντάς τους να παίξουν τα λεφτά τους. Κανείς δεν τιμωρήθηκε γι’ αυτή την ασυδοσία. Αφίσα του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές του 1999, λίγο πριν από την κατάρρευση, είχε τον τίτλο «Σήμερα ένα εκατομμύριο επενδυτές ξέρουν ότι οι μετοχές έχουν αξία». Ο ίδιος ο Κώστας Σημίτης δήλωσε στη ΔΕΘ την ίδια χρονιά: «Ο τζίρος του Χρηματιστηρίου θα είναι υψηλός και θα αποδώσει αυτά τα οποία έχουμε σχεδιάσει». Αλλά και όταν ξέσπασε η κρίση και άρχισε η κατρακύλα, βγήκε ο ίδιος να δηλώσει δημόσια: «Η κατάσταση στη Σοφοκλέους θα ομαλοποιηθεί μέσα σε ένα δυο 24ωρα». Σε κοινή γραμμή και ο υπουργός του Γιάννος Παπαντωνίου δήλωνε εκείνη την περίοδο: «Oσοι είναι στο Χρηματιστήριο θα είναι κερδισμένοι».
Η θητεία Σημίτη σημαδεύτηκε από την εξασφάλιση εξοπλιστικών προγραμμάτων 20 δις ευρώ και την αγορά προβληματικών μαχητικών που το ένα μετά το άλλο έπεφταν. Κερδισμένοι βγήκαν οι έμποροι και οι πολυεθνικές για τους οποίους εξασφαλίζονταν τεράστιες μίζες και προμήθειες, με αστρονομικά υπερκοστολογημένες συμβάσεις.
Το σκάνδαλο των εξοπλιστικών προγραμμάτων ακολουθεί το όνομα του Άκη Τσοχατζόπουλου, του μοναδικού που «πλήρωσε» γι’ αυτό, αν και δεν ήταν ο μόνος που εμπλεκόταν. Στις 11 Απριλίου 2012 ο πρώην υπουργός Άμυνας συνελήφθη με την κατηγορία της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη δραστηριότητα και στις 7 Οκτωβρίου 2013 καταδικάστηκε σε ποινή κάθειρξης 20 ετών, που μειώθηκε αργότερα σε 19 χρόνια. Μια φυλάκιση που ήρθε μετά από όσα αποκαλύφθηκαν για μίζες σε σκάνδαλα εξοπλιστικών προγραμμάτων, κυρίως της περιόδου 1996-2001.
Το πόρισμα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής που συντάχθηκε για την έρευνα των σκανδάλου της Siemens ανέφερε: «Ο κ. Τσοχατζόπουλος ελέγχεται για τις ενέργειές του ως υπουργός Εθνικής Άμυνας την περίοδο από το 1996 έως 2001. Η επιτροπή συνδυάζει τις παραγγελίες εξοπλιστικών συστημάτων που έγιναν επί υπουργίας του με τις καταθέσεις μαρτύρων που είχαν συνεργαστεί με την εταιρεία Siemens ότι είχαν δωροδοκήσει Έλληνες πολιτικούς και αξιωματούχους για τα Patriot».
Η Επιτροπή θεσμών και διαφάνειας της Βουλής αποφάσισε τον έλεγχο του πόθεν έσχες του πρώην υπουργού καθώς θεωρήθηκε ερευνητέο το ποσό των καταθέσεών του ύψους 178 εκατομμυρίων ευρώ. Μετά τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, η Βουλή την 1η Ιουλίου 2011, με ευρεία πλειοψηφία αποφάσισε την άσκηση ποινικής δίωξη κατά του Άκη Τσοχατζόπουλου για παθητική δωροδοκία σε βάρος του δημοσίου και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης, με το εισαγγελικό πόρισμα να αναφέρει: «Ο Άκης Τσοχατζόπουλος και οι συνεργάτες του συνέστησαν εγκληματική οργάνωση και για την πραγμάτωση του σκοπού τους ίδρυσαν τρεις Off shore εταιρείες, τις BLUBELL, ΝΟΒΙLIS και TORCASO, μέσω των οποίων προέβησαν σε σειρά παράνομων πράξεων, μεταξύ άλλων και νομιμοποίηση παράνομων αμοιβών μέσω του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Σε αυτές τις εταιρίες ιδιοκτήτης φαινόταν να είναι ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Το χρονικό διάστημα από τον Μάιο 1998 έως τις 7/6/2001 φέρεται να απέκρυψε περιουσία συνολικού ύψους 16.202.000 ελβετικών φράγκων και 1.748.000 δολαρίων ΗΠΑ, χρήματα τα οποία αποτελούν προϊόν παθητικής δωροδοκίας του ίδιου σχετικά με τις συμβάσεις προμήθειας των οπλικών συστημάτων TOR M1. Την 2/12/2002 φέρεται να απέκρυψε περιουσία συνολικού ύψους 2.960.225 ελβετικών φράγκων σχετικά με τις συμβάσεις ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ και ΠΟΣΕΙΔΩΝ 2 (υποβρύχια) τα οποία αποτελούν παράνομη αμοιβή που κατέβαλε μέσω άλλης εταιρείας η γερμανική εταιρία FERROSTAAL».
Ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Κώστα Σημίτη, ο Θεόδωρος Τσουκάτος, ομολόγησε αρκετά χρόνια αργότερα ότι πήρε χρήματα από τη Siemens, τα οποία –όπως είπε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής το 2010– παρέδωσε στο ταμείο του ΠΑΣΟΚ. Παραμένουν άφαντα, ωστόσο.
Ο Κώστας Σημίτης έβαλε τη χώρα στο ευρώ με πλαστά στοιχεία. Ο στενός του φίλος, Γιάννης Στουρνάρας και επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνώμων (ΣΟΕ) στην τότε κυβέρνηση, ενέκρινε το κλείδωμα της ισοτιμίας μετατροπής της δραχμής σε ευρώ σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από αυτά που αντιστοιχούσαν στην πραγματική οικονομική κατάσταση της χώρας. Τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς του 2002, ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης φωτογραφίστηκε δίπλα σε ΑΤΜ, κρατώντας στα χέρια του χαρτονομίσματα του νέου νομίσματος της χώρας, του ευρώ. Δίπλα του, ο τότε διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Λουκάς Παπαδήμος, χειροκροτούσε.
Το σκάνδαλο του ευρώ έχει ως εξής:
Tο 2000 με την Ελλάδα να έχει το βλέμμα στραμμένο στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), η κυβέρνηση Σημίτη συνήψε μια σύμβαση ανταλλαγής (swap) ύψους 2,8 δισ. ευρώ με αντισυμβαλλόμενο την Deutsche Bank και διαμεσολαβητή την Goldman Sachs. Κι αυτό γιατί το υψηλό χρέος της χώρας δε μας επέτρεπε την είσοδο στο ευρώ.
Η κυβέρνηση για να μειώσει το δημόσιο χρέος θεώρησε το σύνολο των υποχρεώσεων της Ελλάδας ως ένα νοητό αριθμητικό κεφάλαιο και το αντάλλαξε από δολάρια σε ιαπωνικά γεν. Στη συμφωνία που θα είχε διάρκεια 30 έτη, τέθηκε ως αριθμητική βάση το ποσό του δημοσίου χρέους, με μια πολύ συγκεκριμένη ρήτρα: Εάν το γεν ενισχυόταν έναντι του δολαρίου, τότε το κράτος θα κέρδιζε, ενώ το αντίστροφο θα σήμαινε οικονομική ζημία για το Δημόσιο. Όμως αυτή η συμφωνία παρέβλεπε ότι ίσχυσαν με αναδρομική ισχύ πενταετίας (1995-2000) οι τιμές του γεν, όταν αυτό κινείτο ακόμη ανοδικά έναντι του δολαρίου. Η Ελλάδα πληρώνει ακόμη εκείνα τα σπασμένα, με το ΔΝΤ να χτυπά λίγους μήνες αργότερα καμπανάκια ότι έχουμε πάρει την κατηφόρα. Πρόσωπο κλειδί ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου.
Το 1996 ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης κήρυσσε την έναρξη κατάρτισης εθνικού κτηματολογίου, με σκοπό να καθοριστεί και να οριοθετηθεί η δασική έκταση, ούτως ώστε να γνωρίζει το κράτος ποια και σε τι έκταση βρίσκεται η δημόσια περιουσία. Δημιουργήθηκε η κρατική εταιρεία Κτηματολόγιο Α.Ε και το έργο χρηματοδοτήθηκε επί το πλείστον από την Ε.Ε. Η Κτηματολόγιο Α.Ε ανέθεσε τα επί μέρους έργα στις κατά τόπους τοπογραφικές και μηχανογραφικές υπηρεσίες. Ωστόσο, με την έναρξη της σύνταξης του κτηματολογίου, παρατηρήθηκε το φαινόμενο αρκετοί δασάρχες (κυρίως στην περιοχή της Αττικής) να αποχαρακτηρίζουν αρκετές δασικές εκτάσεις με βάση παλαιότερες χαρτογραφήσεις.
Το 2001 η Κομισιόν μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής, θέτει θέμα ακύρωσης του προγράμματος χρηματοδότησης του εθνικού κτηματολογίου. Στην επιστολή που κοινοποίησε στα αρμόδια υπουργεία αναφέρει ότι σύμφωνα με τα στοιχεία είχε υλοποιηθεί μόλις το 21% του προγραμματισμένου έργου, ενώ έχει απορροφηθεί το 83% των συνολικών πόρων χρηματοδότησης του έργου. Ο τότε αρμόδιος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ επεσήμανε πως για την επίτευξη του έργου είχε δοθεί κοινοτική ενίσχυση ύψους 36 δις δρχ. και ενώ ο αρχικός στόχος ήταν, έως το τέλος του 2001 να ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση 28.200 τ.χλμ., το οποίο απείχε κατά πολύ από τα στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η όλη κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα την επέμβαση της Δικαιοσύνης. Το 2003 ο Λαλιώτης απομακρύνεται από το υπουργείο με την ΕΕ να επιβάλλει πρόστιμα.
Από το 1993 έως το 2003 παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση φορολογίας από την ίδρυση του κράτους, κατά 122,5%. Επί θητείας Σημίτη, επιβλήθηκαν 97 νέοι φόροι που κυρίως στόχευαν μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ολυμπιακή αεροπορία. Τον Οκτώβριο του 2003 η Ευρωπαϊκή επιτροπή έστειλε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις παράνομες χρηματοδοτήσεις της Ολυμπιακής από την κυβέρνηση Σημίτη.
Κάτω από τους νόμους Πεπονή οι πράσινοι κατασκεύασαν τις «αποκαταστατικές διατάξεις» του άρθρου 25 και του Ν. 2190, που ουσιαστικά παραβίαζαν το νόμο για το ΑΣΕΠ, καταργούσαν την έννομο τάξη και ανάγκαζαν το ίδιο το ΑΣΕΠ να διαπιστώνει με εκθέσεις του χιλιάδες παράνομες κομματικές προσλήψεις κυρίως συμβασιούχων. Τα ρουσφέτια και το «βόλεμα» των δικών τους έδιναν κι έπαιρναν.
Την κατασπατάληση εκατομμυρίων με φόντο τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 ακόμη την πληρώνουμε. Η χώρα είχε αγοράσει το σύστημα C4I, ένα σύστημα ασφάλειας το οποίο προμηθευτήκαμε από την εταιρεία SAIC (με υπεργολάβο τη Siemens) έναντι κάπου 260 εκατομμυρίων ευρώ και το οποίο στην πραγματικότητα δε χρησιμοποιήθηκε. Οι δαπάνες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κατά τον Γιάννη Στουρνάρα, ανήλθαν σε 8,5 δις €, μειωμένες κατά τα 2 δις € των εισιτηρίων, με κέρδος -κατά τον ίδιο- τις υποδομές που παρέμειναν στην Ελλάδα (πηγή). Οι υποδομές αυτές όμως μεταβιβάσθηκαν στη θυγατρική του Υπερταμείου των ξένων, στην ΕΤΑΔ , χωρίς ούτε να αποτιμηθούν.
Σκάνδαλο 1 δισ. € στην ΕΑΒ. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ για να «στρογγυλοποιήσουν» τα τεράστια ελλείμματα της εταιρίας (κυρίως για να τα κουκουλώσουν) τα έβαζαν σε ειδικό λογαριασμό «αναπόσβεστων εξόδων ιδρύσεως της εταιρίας».
Οι δαπάνες για την άμυνα δεν εμφανίζονταν ποτέ στα κρατικά έξοδα, αλλά εγγράφονταν μόνο σε ειδικούς λογαριασμούς της Τραπέζης της Ελλάδος. Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η κυβέρνηση Σημίτη συνδέθηκε με την κρίση των Ιμίων, τη συναίνεση με τον Γ. Παπανδρέου στον βομβαρδισμό Σερβίας -Κοσσυφοπεδίου και την παράδοση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν στους Τούρκους.
Η θητεία Σημίτη συνοδεύτηκε από δεκάδες σκάνδαλα. Πέρα απ’ όσα καταγράψαμε παραπάνω, είναι κι αυτά τα «μικρά», «καθημερινά», όπως οι υπογραφές για δημόσια έργα με χρήματα που έτρωγαν εργολάβοι για να μην τα υλοποιούν τελικά, οι υπέρογκες επιδοτήσεις σε αγρότες χωρίς να έχουν ζημιωθεί οικονομικά και τα… γιαούρτια αξίας 100 εκ. δραχμών που κερνούσε ο Σημίτης του ευρωπαίους ηγέτες σε δεξίωση στο ξενοδοχείο Στέγκου. Για την ιστορία, ο Στέγκος καταδικάστηκε αργότερα σε 3 έτη φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο για παράβαση χρηματιστηριακής νομοθεσίας, παραπλάνηση επενδυτικού κοινού, διασπορά ψευδών ειδήσεων και άμεση συνέργεια στις πράξεις αυτές.
Τα πεπραγμένα της κυβέρνησης αυτής -μεταξύ άλλων- πληρώνουμε μέχρι και σήμερα. Η περίοδος εκείνη στιγματίστηκε από σκάνδαλα και εκτίναξη του χρέους. Το παλιό, βαθύ πράσινο ΠΑΣΟΚ μιλά για μια περίοδο εκσυγχρονισμού της χώρας. Ένας εκσυγχρονισμός που όμως κόστισε πολλά και μας πηγαίνει πίσω, τελικά. Aλλά ας τιμήσουμε τον Κώστα Σημίτη.